Home / 11. Διαχείριση κινδύνων και βιωσιμότητα

11. Διαχείριση κινδύνων και βιωσιμότητα

Διαχείριση κινδύνων και σχεδιασμός βιωσιμότητας της πολιτιστικής κληρονομιάς

 

  ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ  ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ               Βασίλειος Λαμπρόπουλος

   ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ                               Υ

  ΑΡΙΘΜΟΣ ΔΙΑΛΕΞΕΩΝ                             13

  ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΕΣ ΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ    2Θ

  ECTS                                                             4

  ΕΞΑΜΗΝΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ                         Β’

  ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ:

  ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το περιεχόμενο του μαθήματος ‘‘Διαχείριση κινδύνων και σχεδιασμός βιωσιμότητας της πολιτιστικής κληρονομιάς’’, κατανέμεται ως εξής:

​

1. Μελέτη και κατανόηση περιβάλλοντος των μνημείων και του μουσειακού περιβάλλοντος.

ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ.

Περιβαλλοντικές παράμετροι.

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά παραμέτρων στο κλειστό και ανοικτό αέριο περιβάλλον καθώς και σε ενάλιο και ταφικό περιβάλλον.

Μηχανισμοί και μορφές φθοράς από τις επιδράσεις αυτών των παραμέτρων στα υλικά κατασκευής των αντικειμένων της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Μέθοδοι ρύθμισης και ελέγχου του περιβάλλοντος σε κλειστούς και ανοιχτούς χώρους στις παραμέτρους υγρασίας, θερμοκρασίας, ακτινοβολίας, ατμοσφαιρικής ρύπανσης, δονήσεων.

Φυσικές καταστροφές.

 

ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΗ ΑΙΤΙΑ.

​2. Ειδικά θέματα προληπτικής συντήρησης.

  • Ορισμός των βασικών αρχών και κανόνων της συντήρησης, αποκατάστασης και προληπτικής συντήρησης αντικειμένων της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

  • Στρατηγικές οργάνωσης και μεθοδολογία των ενεργειών της προληπτικής συντήρησης.

  • Εφαρμογή των στρατηγικών οργάνωσης και μεθοδολογίας των ενεργειών της προληπτικής συντήρησης.

3. Ανάλυση και Διαχείριση κινδύνων.

  • Ανάλυση και διαχείριση κινδύνων για την εφαρμογή στρατηγικών πρόληψης και προετοιμασίας.

  • Σχεδιασμός προγράμματος ετοιμότητας και αντιμετώπισης καταστροφών.

  • Μεθοδολογία μεταφοράς & μετακίνησης μιας συλλογής.

  • Αναλύονται και παρουσιάζονται οι παρακάτω έννοιες

  • Υλικά συσκευασίας και στήριξης αντικειμένων.

  • Διαχείριση μιας συλλογής κατά τη διάρκεια μεταφοράς και μετακίνησης.

  • Μελέτη και σχεδιασμός μεθόδων συσκευασίας για μεταφορά μιας συλλογής.

  • Κανόνες μεταχείρισης των έργων τέχνης κατά την μετακίνησή τους.

  • Σήμανση μουσειακών αντικειμένων.

  • Υλικά αποθήκευσης αντικειμένων.

  • Μελέτη και σχεδιασμός μεθόδων αποθήκευσης μιας συλλογής.

Πρακτική άσκηση σε ομάδες σπουδαστών, όπως επίσκεψη σε μουσεία και χώρους συλλογών, με σκοπό τις εφαρμογές των προηγούμενων γνώσεων (συλλογή δεδομένων, σύνθεση αυτών, ταυτοποίηση κινδύνων, προφορική αναφορά).

Το μάθημα «Διαχείριση κινδύνων και σχεδιασμός βιωσιμότητας της πολιτιστικής κληρονομιάς» αποσκοπεί αρχικά στην εκμάθηση όλων εκείνων των παραγόντων που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το περιβάλλον ενός Μνημείου, Αρχαιολογικού Ευρήματος και Έργου Τέχνης, την μελέτη του τρόπου και των συνθηκών δράσης τους, καθώς και την αναγνώριση του αποτελέσματός τους πάνω στα πολιτιστικά αγαθά.

Επίσης αποσκοπεί στην εκμάθηση των αρχών και τομέων των ζητημάτων προληπτικής συντήρησης, αποθήκευσης, μεταφοράς και διαχείρισης κινδύνων των Αντικειμένων της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Επιπλέον αποσκοπεί στην εκμάθηση τεχνικών επισκόπησης, καταγραφής, ερμηνείας δεδομένων και μεθόδων σχεδιασμού – προγραμματισμού, με σκοπό την ανάλυση των συνθηκών διατήρησης και την εφαρμογή μέτρων ρύθμισης του άμεσου και έμμεσου περιβάλλοντος στα πολιτιστικά αγαθά, συλλογές μουσείων, βιβλιοθήκες και αρχεία, αρχαιολογικά ευρήματα και ακίνητη πολιτιστική κληρονομιά.

Τέλος αποσκοπεί στην εκμάθηση της Eκτίμησης Διακινδύνευσης. Η Διακινδύνευση είναι μια έννοια που εκφράζει το συνδυασμό της πιθανότητας εκδήλωσης ενός κινδύνου με την Σοβαρότητα (Severity) των συνεπειών του σε ένα στοιχείο που εκτίθεται σε αυτόν. Η Σοβαρότητα είναι σε συνάρτηση με το μέγεθος της απώλειας ή ζημιάς που προκύπτει. Η συστηματική προσέγγιση και πρακτική διαχείριση της αβεβαιότητας για ελαχιστοποίηση πιθανής βλάβης και απώλειας αποτελεί την Αξιολόγηση της Διακινδύνευσης (Risk Assessment) και είναι το πρώτο και πλέον απαραίτητο βήμα προκειμένου να καθοριστεί το μέγεθος των πιθανών κινδύνων και απειλών με στόχο να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για να τεθούν οι προτεραιότητες και να υιοθετηθούν επαρκείς και επιτυχείς πολιτικές και στρατηγικές αντιμετώπισης των καταστροφών. Η διαδικασία της Aξιολόγησης της Διακινδύνευσης παρουσιάζεται με βάση σχετικά πρότυπα και κατευθυντήριες οδηγίες, όπως αρχικά διαμορφώθηκαν για τον κλάδο των βιομηχανικών κινδύνων και η εφαρμογή τους επεκτάθηκε σε μια ποικιλία άλλων. Η Διαχείριση της Διακινδύνευσης (Risk Management) περιλαμβάνει την εκτίμηση και ανάλυση κινδύνων καθώς και την εφαρμογή των στρατηγικών και συγκεκριμένων δράσεων για τον έλεγχο ή τη μείωση τους.

Στόχος του μαθήματος «Διαχείριση κινδύνων και σχεδιασμός βιωσιμότητας της πολιτιστικής κληρονομιάς» είναι η εκπαίδευση επιστημόνων στην αναγνώριση, ανάλυση και ερμηνεία των παραγόντων που επιδρούν στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς καθώς και στις μεθόδους για την εξάλειψη ή μείωση των αρνητικών συνεπειών τους. Ειδικότερα, το μάθημα αποσκοπεί:

  • στην κατανόηση της αλληλοεπίδρασης των περιβαλλοντικών παραμέτρων και του αντίκτυπού τους στα πολιτιστικά τεκμήρια.

  • στην απόκτηση ευρύτητας αντιλήψεων ερμηνεύοντας τις συνθήκες και τις δράσεις του παρελθόντος.

  • στη διασαφήνιση και εκμάθηση ειδικών θεμάτων της προληπτικής συντήρησης.

  • στην ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων για α) την ανάλυση, αξιολόγηση και ιεράρχηση των κινδύνων που απειλούν την πολιτιστική κληρονομιά και β) την εφαρμογή κατάλληλων εργαλείων διαχείρισής τους.

  • στην ενθάρρυνση για την εφαρμογή στρατηγικών πρόληψης μέσα από την κατάρτιση πρακτικών μεθόδων για την οργάνωση αποθηκευτικών χώρων συλλογών ή για το σχεδιασμό των μετακινήσεων συλλογών.

  • στην ανάπτυξη ποικίλων μορφών βιωματικών προσεγγίσεων όπως η αναζήτηση πηγών και μαρτυριών, η χρήση συνέντευξης, η εύρεση πληροφοριών σε ρεαλιστικό μουσειακό πεδίο κ.λπ.

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  • Γεντεκάκη Ι., Ατμοσφαιρική Ρύπανση, επιπτώσεις, έλεγχος και εναλλακτικές τεχνολογίες, Εκδ. Κλειδάριθμος, Αθήνα 2010.

  • Λαμπρόπουλου B.N., Περιβάλλον Mνημείων, Mουσείων και Aρχαιολογικών Xώρων, Αθήνα, 2004.

  • Λυρατζή Μ., Οδηγός εκπόνησης σχεδίου έκτακτης ανάγκης σε μουσεία και βιβλιοθήκες στην Ελλάδα, Αθήνα 2011

  • Τσελέντη Α., Σύγχρονη Σεισμολογία, τόμος Α’, Εκδ. Παπασωτηρίου, Αθήνα 1997.

  • Τσελέντη Α., Σύγχρονη Σεισμολογία, τόμος Β’, Εκδ. Παπασωτηρίου, Αθήνα 1997.

  • Baer N. and Banks P., Indoor air pollution: effects on cultural historical materials, Ed. by Simon Knell. Care of Collections. Ed. Routledge, p. 135 – 145, 1997.

  • Camuffo D., Microclimate for cultural heritage, Ed. Elsevier, 1998.

  • Cassar M., “Choosing and using silica gel for localized protection in museums, Environmental Monitoring and Control”, SSCR, p. 47 – 52, 1989.

  • Reading A., Air-Conditioning, Energy Efficiency and Environmental Control. In: Museum Environment Energy, Editor May Cassar, London HMSO, p. 39 – 46, 1994.

  • Stolow N., Conservation and Exhibitions, Ed. Butterworths, 1986.

  • Thomson G., The Museum Environment, Ed. Butterworth – Heinemann, 1986.